13 Aralık 2022’de Avrupa Birliği Konseyi (“Konsey”) ve Avrupa Parlamentosu, bir Karbon Sınırı Ayarlama Mekanizması (“CBAM”) yönetmeliğinin nihai metni üzerinde geçici bir anlaşmaya vardı. Uzlaşma metni Ocak 2023’te kamuoyuna açıklandı. 18 Nisan 2023’te Avrupa Parlamentosu, yeni Karbon Sınırı Ayarlama Mekanizması (CBAM) kurallarını kabul etti.

SKDM Tüzük Metni, Avrupa Parlamentosu (AP) ve Konsey tarafından 10 Mayıs 2023 tarihinde imzalanmış ve 16 Mayıs 2023 tarihli ve L 130/52 AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanmış olup 17 Mayıs 2023 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

CBAM düzenlemesi, belirli enerji yoğun malların ithalatçılarının, AB Emisyon Ticaret Sistemi (“AB ETS”) kapsamındaki emisyon tahsisatlarının fiyatına karşılık gelen ithalatları için bir vergi ödemelerini gerektirecektir. CBAM kapsamındaki bildirim yükümlülükleri 1 Ekim 2023’ten itibaren geçerli olurken, ithalatçıların vergi ödeme yükümlülüğü 2026’dan itibaren başlayacak. 

CBAM’in Amacı

CBAM düzenlemesi, belirli karbon yoğun malların ithalatçılarının, AB ETS kapsamında benzer yerel endüstrilere uygulanan vergiye karşılık gelen bir vergiyi ithalatlarına ödemelerini gerektirecek ve böylece AB firmaları tarafından aynı malların yabancı üreticilerine ödenen karbon fiyatını genişletecektir.   Düzenlemenin kapsayıcı mantığı, AB ETS kapsamında AB içinde elde edilen sera gazı (“GHG”) emisyon azaltımlarının, kapsam dahilindeki operatörlerin operasyonlarını değiştirerek dengelenmesi durumunda ortaya çıkacak olan “karbon kaçağı” riskini ele almaktır. AB ETS kapsamı dışındaki yetki alanlarına ve/veya AB firmalarının bu yetki alanlarından ithalatlarını artırmaları.

CBAM Kapsamındaki Ürünler

Uzlaşma metnine göre, AB’ye ithal edildiğinde CBAM aşağıdaki mallara uygulanacaktır:

Demir ve çelik, çimento, gübreler, alüminyum, elektrik ve hidrojen.

Komisyon, üretim süreçlerinin sistem sınırları ve ilgili öncü malzemeler, emisyon faktörleri ve varsayılan değerler de dahil olmak üzere CBAM’nin kapsamını daha fazla tanımlamak için uygulama kanunları kabul edecektir.

Geçiş döneminin bitiminden önce, Komisyonun CBAM’nin kapsamını genişletip genişletmeyeceğini değerlendirmek için çeşitli konularda rapor vermesi gerekecektir. 12  Geçiş döneminin bitiminden en az bir yıl önce, Komisyonun, şu anda Ek 1’de listelenenlerden değer zincirinin daha aşağısındaki ürünleri içerip içermeyeceğini belirlemek için önerilen kapsamı değerlendirmek üzere bir rapor hazırlaması gerekecektir

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) neden gereklidir ?

Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), karbon sınırı ayarlama mekanizması, Avrupa Birliği’nin (AB) iklim değişikliği ile mücadele çabalarının bir parçası olarak önerilen bir politika aracıdır. CBAM’ın neden gerekliliğine dair bazı ana nedenler aşağıdaki gibidir:

1. Adil Rekabetin Sağlanması: CBAM, AB içindeki şirketlere uygulanan karbon emisyonlarıyla ilgili düzenlemelerin dışında kalan ülkelerin ürünleri için benzer bir karbon vergisi getirerek, dış rekabet koşullarını adil hale getirmeyi amaçlar. Bu, AB içinde faaliyet gösteren şirketlerin, dış rekabetten kaynaklanan dezavantajlarla karşılaşmadan karbon azaltma çabalarını sürdürmelerine yardımcı olabilir.
2. Küresel Karbon Emisyonlarının Azaltılması: CBAM, ithal edilen ürünlerin karbon içeriğini dikkate alarak, ithal edilen malların üretimindeki karbon emisyonlarını azaltmaya teşvik eder. Bu, dünya genelinde karbon emisyonlarının azalmasına ve iklim değişikliğiyle mücadele edilmesine katkıda bulunabilir.
3. Yeşil Dönüşümü Teşvik Etme: CBAM, ithal edilen malların karbon içeriğini dikkate alarak, düşük karbonlu üretim yöntemlerini teşvik edebilir. Bu da, üreticileri yeşil teknolojilere yatırım yapmaya teşvik ederek, ekonomik olarak sürdürülebilir bir dönüşümü teşvik edebilir.
4. İklim Hedeflerine Ulaşma: AB’nin karbon nötr hedefine ulaşması için CBAM gibi politika araçları gereklidir. Bu tür mekanizmalar, AB’nin karbon emisyonlarını azaltma çabalarını destekleyerek, Paris Anlaşması ve diğer uluslararası taahhütler doğrultusunda iklim hedeflerine ulaşmasına yardımcı olabilir.
5. Karbon Piyasalarının Etkinliği: CBAM, karbon fiyatlarının daha adil ve etkin bir şekilde belirlenmesine yardımcı olabilir. İthal ürünler için getirilen karbon vergisi, ulusal karbon piyasalarının etkinliğini artırabilir ve karbon fiyatlamasını daha tutarlı hale getirebilir.

Bu nedenlerden dolayı, CBAM gibi karbon sınırı ayarlama mekanizmaları, hem ekonomik rekabeti sağlama hem de iklim değişikliğiyle mücadele etme çabalarını destekleme açısından önemli görülmektedir.

CBAM süreçleri nasıl uygulanır ?

1 Ekim 2023’ten 31 Aralık 2025’e kadar olan geçiş döneminde ithalatçıların, CBAM kapsamındaki mallara ilişkin bilgileri içeren bir CBAM raporu sunması gerekecektir. Rapor için son tarih, her üç aylık dönemin sonundan bir ay sonra olacaktır. Bu nedenle ilk raporun Ocak 2024’te teslim edilmesi gerekmektedir.

CBAM raporlarının aşağıdaki verileri içermesi gerekiyor:

(i)              megavat-saat veya ton olarak ifade edilen her bir mal türünün miktarı;

(ii)             Komisyonun uygulama tasarruflarında açıklığa kavuşturulması gereken toplam gömülü emisyonlar ve indirimler ve diğer tazminat biçimleri dikkate alınarak, ithal edilen mallardaki gömülü emisyonlar için menşe ülkede ödenmesi gereken herhangi bir karbon fiyatı.

CBAM Sertifikalarının Satışı ve Fiyatı

1 Ocak 2026’dan itibaren CBAM, kapsam dahilindeki mal ve ürünlerin ithalatçılarının, ürünlerin gömülü emisyonları için AB ETS tahsisatları için belirlenene eşdeğer bir fiyat üzerinden “CBAM sertifikaları” satın almalarını ve teslim etmelerini zorunlu kılacaktır.   Metin, Komisyonun, CBAM sertifikalarının fiyatını belirlemek için haftalık olarak ortak müzayede platformunda AB ETS tahsisatlarının kapanış fiyatlarının ortalamasını almasını önermektedir.    Komisyon, tüm sertifikaların kendilerine atanmış bir “benzersiz kimlik numarasına” sahip olmasını ve satın alma işleminden sonra CBAM beyan sahibinin hesabına kaydedilmesini sağlayacaktır.

CBAM Beyanları ve Doğrulamaları

CBAM sertifikalarını teslim etmesi gereken bir ithalatçının, yetkili bir CBAM beyan sahibi olmak için başvurması gerekecektir. CBAM beyan sahiplerinin, ithalatın yapıldığı AB Üye Devleti ile bir CBAM hesabı oluşturmaları ve her yıl, ithal ettikleri ürünlere gömülü karbon emisyonlarının düzeyine karşılık gelen CBAM sertifikalarının sayısını aşağıdaki gibi o Üye Devlete teslim etmeleri gerekecektir: akredite kuruluşlar tarafından doğrulanmıştır.  CBAM bildirimlerinin, bir önceki takvim yılıyla ilgili olarak, her yıl Mayıs ayı sonuna kadar CBAM siciline yapılması gerekecektir.

Beyanlar şunları içermelidir:

·        Her tür malın megavat-saat veya ton olarak ifade edilen miktarı;

·        Yönetmelik kapsamında hesaplanan ve doğrulanan bu ürünlerdeki toplam gömülü emisyonlar;

·        Teslim edilecek CBAM sertifikalarının toplam sayısı – yukarıda belirtilen emisyon miktarı eksi kaynak ülkede ödenen herhangi bir karbon fiyatına karşılık gelir; Ve

·        Akredite bir doğrulayıcı tarafından verilen doğrulama raporunun bir kopyası.

Kuruluşlar , Birlik içinde sera gazı emisyonlarının ticareti için geçerli olan  Komisyon Uygulama Yönetmeliği (AB) 2018/2067,  kapsamında belirtilen prosedüre uygun olarak, CBAM kapsamında doğrulama yapmak amacıyla akredite edilecektir.

Diğer ülkelerde ödenen karbon fiyatları

Malların içerdiği sera gazı emisyonları açısından menşe ülkede bir karbon bedeli ödenmişse, CBAM beyanı sahibi, halihazırda ödenmiş olan karbon fiyatına eşit olarak teslim edilecek CBAM sertifikalarının sayısında bir azalma talep edebilir.Bu, yalnızca karbon fiyatının iade edilmediği veya tazmin edilmediği ve bağımsız sertifikasyonun gerekli olacağı ölçüde geçerlidir.

CBAM ne zaman gereklidir ?

Uzlaşma metni, çeşitli durumlarda ceza uygulama yetkisine sahip yetkili Üye Devlet makamlarıyla birlikte, uyumsuzluk durumlarında uygulanacak cezaları ve uygulama mekanizmalarını ortaya koymaktadır.

Bir CBAM beyan sahibi, bir önceki yıla ilişkin olarak gerekli sertifikaları 31 Mayıs’a kadar teslim etmemişse, CBAM sertifikalarını teslim etmediği her bir ton karbondioksit eşdeğeri için 100 Euro ceza ödemek zorunda kalacaktır. Bu  fiyattüketici fiyatlarına paralel olarak artabilir.

Kapsanan malların yetkili bir CBAM beyannamesi olmayan bir kişi tarafından ithal edilmesi durumunda, uygunsuzluğun “süresi, ağırlığı, kapsamı, kasıtlı niteliği ve tekrarına” bağlı olarak ceza üç ila beş kat daha fazla olacaktır. Soruşturmada görülen işbirliği düzeyi olarak  uygunsuzluk durumlarında, yönetmelikte öngörülen cezaların ödenmesine ek olarak gerekli sayıda CBAM sertifikasının satın alınması ve teslim edilmesi gerekecektir.

Hizmetlerimiz

Grup Şirketimiz Greenovotion Consulting  uzmanları, CBAM konusu da dahil olmak üzere küresel ticaret konularında uzmanlaşmış destek sağlayan küresel bir profesyoneller ağının parçasıdır. Profesyonellerimiz, CBAM uygulaması ve geçiş dönemi ışığında tedarik zinciri incelemelerinin yürütülmesinde destek verebilir.

CBAM’in işletmeniz üzerindeki etkisi ve bu konudaki yeteneklerimiz hakkında daha fazla bilgi için lütfen uzmanlarımızdan biriyle iletişime geçiniz.